یادداشت های سینمایی

نگاهی به آثار سینما - تلویزیون - تئاتر

آخرین نظرات

در برنامه ی شب های مستند شبکه ی مستند تلویزیون، فیلم در جست و جوی پلنگ ایرانی ساخته ی فتح الله امیری به نمایش در آمد. فیلمی که توجه بسیاری از علاقه مندان به مستند و همین طور دوستداران حیات وحش ایران را به خود جلب کرده است. در جست و جوی پلنگ ایرانی نمونه ی قابل ارجاعی برای تحقیقات زیست محیطی و حیات وحش ایران است و هم این که مستندی است که در رعایت اصول و تکنیک های فیلم سازی موفق عمل کرده است...


در جست و جوی پلنگ ایرانی

مروری برفیلم مستند در جست و جوی پلنگ ایرانی ساخته ی فتح الله امیری

سینمای مستند ایران در بعضی گونه ها پیشرفت زیادی نداشته است. یکی مستندهای علمی و آموزشی است و دیگری هم همین مستندهای طبیعت و حیات وحش است. وجه مشترک هر دو گونه ی یادشده در زمینه های تحقیقاتی است. اما به جهت عدم مشارکت مناسب میان گروه های تحقیق و مستند سازان حرفه ای، جامعیت این گونه مستندها دچار نقصان جدی است. مستندهای طبیعت و حیات وحش ایران بیشتر به وسیله ی کسانی ساخته می شود که دغدغه های زیست محیطی دارند: علاقه مندان و دوستداران طبیعت و کارشناسان حیات وحش.  این علاقه در کنار آشنایی و آگاهی نسبی به مستند سازی به ساخت فیلم منجر می شود.

و این طبیعی است که از نگاه ویژه ی سینمایی و بار هنری فیلم ها ، کاسته شود.

اما در جست و جوی پلنگ ایرانی این طور نیست واز قضا به همین دلیل می تواند نقطه ی عطفی برای این گونه فیلم های مستند باشد. فتح الله امیری کارگردان فیلم بیشتر خود را محیط بان می داند با این که فیلم های ساخته شده از او در این چند ساله نشانگر این است که امیری محیط بان در این چند ساله بیشتر زمان حضورش در طبیعت و حیات وحش ایران به فیلم سازی گذشته است. اما این فیلم سازی برای رسیدن به جایگاه سینمایی از مستند نیست. برای بیان دلمشغولی های مشترک همه ی دوستداران طبیعت است. نقد مستند و حضور عوامل سازنده از ویژگی های برنامه ی شب های مستند تلویزیون است. در برنامه ای هم که به نمایش و نقد در جست و جوی پلنگ ایرانی اختصاص داشت، پس از نمایش فیلم وقتی نوبت به نقد و گفت و گوی با کارگردان رسید، مجری و منتقد برنامه سعید قطبی زاده با زیرکی اولین سؤالی که مطرح می کند همین است: این که امیری خود را بیشتر کارگردان و مستند ساز می داند یا محیط بان؟ فیلم امیری در حدی از استاندارد مستند سازی قرار داردکه در فضای کاملا سینمایی خود را محیط بان بداند تا مستند ساز.

در جست و جوی پلنگ ایرانی پایانی تراژیک دارد. پایانی ناگزیر که عوامل سازنده برای تحریک ذهن وحس مخاطب ترتیب نداده اند. ناگزیری شرایط اقلیمی و طبیعی است. این پایان تراژیک در لحن و کلام کارگردان وقتی مهمان برنامه ی شب های مستند است هم درک می شود.

برخی از مستند ها دغدغه ی کار گردان نیست، یا سفارش است و یا نردبان (نردبام). آن هایی که سفارشی است که تکلیف خودشان و کارگردانشان مشخص است. اما مستندهای نردبان، فیلم هایی که هستند به سوژه ای می پردازند که پیش از آن نمونه ای از آن ساخته نشده است. مستندهای نردبان بیشتر، مستند پرتره هستند. و در مورد سینمای مستقل مستند، نمونه های زیادی دارند. وقتی کارگردانی از چهره ای معروف و مطرح فیلمی می سازد نام خود را در کنار نام کسی می گذارد که در حوزه ای دیگر مشهور شده است. و این به دست وپا شدن اسم و رسم برای کارگردان هم کمک می کند

اما در جست و جوی پلنگ ایرانی با این هدف ساخته نشده است. پرداختن به گونه ای از حیات وحش ایران که تصویری از آن در اختیار نبوده است. حرف هایی از آن زده می شود ولی عکس یا تصویری قابل استناد از آن وجود ندارد، هیجان برانگیز است و تعلیقی دراماتیک برای مستند ایجاد می کند و لزوم توجه به هدفی که در فیلم به تصویر در می آید، کاملا مشخص می شود. یکی از مشکلات مهم مستند سازی در سینمای ایران، بودجه ی ناکافی است و این بضاعت فقیرمالی، باعث می شود که فیلم ها با حداقل امکانات و با کمترین عوامل ساخته شود.

 

اما در مورد در جست و جوی پلنگ ایرانی به این شرایط محتوم، تن داده نشده است.

تقریبا گروه مستند ساز از تجهیزات لازم که شاید کافی هم نبوده باشد، استفاده می برد و ترکیب عوامل فیلم، دانش تحقیقاتی هدف مستند و دانش سینمایی استاندارد و قابل قبولی دارند. تصاویر بدیع و تدوین فیلم نشان از دانش سینمایی گروه و کارگردان دارد و آشنایی شان با محیط در فیلم به خوبی حس می شود.

در جست و جوی پلنگ ایرانی با حوصله ساخته شده است. تقریبا شش سال تولید این فیلم زمان برده است و این دغدغه ی کارگردان و گروهش برای هدفی که می خواهند دنبال کنند را نشان می دهد. چه پلنگ ایرانی بقای حیات داشته باشد و چه منقرض شود، این فیلم یادگاری خوبی از تلاش محیط بانان ایرانی برای حفظ این گونه ی حیات وحش است.

در جست و جوی پلنگ ایرانی پایانی تراژیک دارد. پایانی ناگزیر که عوامل سازنده برای تحریک ذهن وحس مخاطب ترتیب نداده اند. ناگزیری شرایط اقلیمی و طبیعی است. این پایان تراژیک در لحن و کلام کارگردان وقتی مهمان برنامه ی شب های مستند است هم درک می شود.

با وجود گذشت زمان از پایان ساخت فیلم و هم البته با تمام توجهاتی که به فیلم شده است باز دغدغه ی محیط بانی که مستندی ساخته است دیده می شود.

 

 نویسنده : مجتبی شاعری

نظرات  (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
تجدید کد امنیتی
ساخت وبلاگ در بلاگ بیان، رسانه متخصصان و اهل قلم