روان نمایشگری یا نمایش درمانی به افراد اجازه میدهد تا از قوه تخیل و توان انگارهزایی خود به عنوان پایه و اساس اجرای نمایش بهره ببرند. استفاده از این قوه و توانایی به بهترین شکل، ظرفیت فرد را برای حضوردر دنیایی که بزرگتر از زندگی است اثبات می‌کند...
به گفته مورنو خیالزایی یک عنصر اساسی در هنر به طور عام و در اجراهای نمایشی به طور خاص است. فردی که در جلسات روان تماشا حاضر می‌شود نه تنها میتواند صحنه های واقعی زندگیاش را بازنمایی و بازی کند بلکه تشویق می‌شود تاصحنه هایی را که هرگز اتفاق نیفتادهاند، هرگز اتفاق نخواهند افتاد یا اصلاً نمیتوانند اتفاق بیفتد نیز بازی کند و به تصویر بکشد.
این صحنه ها غالباً عرضهکننده امیدها ، ترسها و کارها و تحولات ناتمام مانده روانما هستند که از برخی جهات واقعیتر از وقایع زندگی روزمره جلوه میکنند . نمـایش در فرآیـند درمان هـنگامی جنبهٔ محوری می‌یابد که هـدف از پـروسهٔ درمان کاهـش و یا رفـع کامـل اختلالات روانـی و رفـتاری باشد . ایـن تصور که صرفا ً افرادعادی می‌توانند در چهارچوب فعالیـت هـای نمایشی تحت درمان قرار گیرند کاملاً مردود است. هرگاه A نـقـش B را برای C بازی کند سـاده‌ترین تعـریف نمایش حاصل می‌شود . بر پـایـه این تـعـریـف، A و B در نمایش درمانـی معـمـولاً یک نـفـر اسـت، یـعـنـی A غالبا نقـش خـود را بازی می‌کنـد C تماشا گـر اسـت .اگر به شکلـی مداخله گـرا نـه بر فرایند نمایش بـعـنـوان کارگردان و مشاور نظارت کامـل داشته باشد او نمایش درمانگر است . تکنـیـک‌های فراوانی از جـمـلـه " خود بازنمایی - وارونگی نقش – واقعـیـت بـخـشـی – آئـیـنه - صنـدلـی خالـی، نمایش عـروسکی و داستان گویی و ... .از جمله تکنیک هایی است که نمایش درمانگر از آنها استفاده می کند " .
اما در همه آنها نقش درمانی نمایش بصورت گروهی نتایج قابل توجـه و حائـز اهـمـیـت تری نسبت به فعالیت‌های فردی دارد ، زیرا امـکان مـداخله سایر اعـضای گروه و بـیـان دیدگاه های دیگری در یک مقوله خاص وجود دارد. در یک تعریف کلی نمایش درمانی عـبارت اسـت از روشـی که در جریان آن افراد مشکلا ت شخـصـی خود را در یک گروه به نمایش درمی آورنـد در واقع نمایش درمانی خاصیت شفا بخشی حاصل از ادغام بازی و عمل بداهه‌است . از میان گروه یک نفر بعنوان قهرمان انتخاب و به صـحـنه آورده می‌شـود. شخـصـی انتخاب شـده به یاری کارگردان (نمایش درمانگر) به بازنمایی ، وضـع درونی یا بیرونـی (محیـطـی) خود بر روی صـحنـه می‌پردازد. دراین فرآینـد هـمه پـرده‌های نمایـش بـصـورت بداهه سازی ، کاملا خلاقـانه و خودانگیـختـه ا سـت. این نمایش هیچ متنـی ندارد و افراد در جریان آن دنیای خصـوصـی خـود را به اجرا و نمایش می گذارند.
در سال ۱۹۳۳ تحـقیقی جهـت آزمودن کارکرد نمایش درمانی بر زنان الکلی آمریکا انجام داد و نتیجه گرفته شد که در بیشتر موارد تکنیک‌های نمایش درمانی تأثیر عـمیـق تری بر کـسـانـی داشـته کـه از لحاظ سـطح سـواد از دیگران بالاتر بوده اند و امکان بیشتری برای بروز خود با استفاده از توانمندی ها و دانسته‌هایشان در مسائل مختلف داشته‌اند . با نمایش در مانی می‌توان خصـیصـه‌های شخصیتی ، نوروزها ، تضادهای روانی و مشـکلات ارتباطـی را ارزیابی ، تصـحـیـح و درمان نمود و تأثیرات مثبت آن در درمان اضـطـراب کـودکـان دبستانی به اثبات رسـیـده اسـت . مـعـمولاً در ابتدای هر جلسـه درمانی که حدود ۲ ساعـت به طول می‌انجامـد، ۳۰ دقیقه به داستان گویی اختصاص داده می‌شود و پس از آن فـعالیـت نمایشی آغاز می‌گردد. سپس از اعضا خواسته می‌شود برداشت خود را از قصه بصورت نمایشی بدون کلام (درنمایش های فردی) و با کلام در نمایش های گروهی اجراکنند .
شیوهٔ اجرایی غـالـباً بداهـه سازی اسـت . یعنی هیچگونه هماهنگی قبلی و یا متنی از قبل آماده شده وجود ندارد و نمایش با هـدایت کارگردان و بصورت کاملا خلاقانه انجام می شود . برای شروع بخصوص در جلسات اولیه بهتر است نمایش های غیرعـروسکی و بدون استفاده از ماسک اجراء شود تا مددجویان در جریان اجرا با استفاده از اعـضـای بدن و انجام حرکات فیزیکـی بیان و بدن سـعـی در اظهار احساسات خود نماینـد .
در این شیوه که مـعـمولاً بـعـد از مـرحلـه دوم انجام می‌شود ، برای ایجاد محیـطـی جذاب و تأثیر گذار امـکان استفاده از عروسـکها و ماسک های نمایشی نیز وجود دارد مسلماً آشنایی کودکان بخصوص دختران با عروسک بازی امکان برون‌افکنی بیشتری به آنان خواهد داد و تأثیرگذاری آن در رونـد درمان بیشتر می‌باشـد.
در تمرین سوم می‌توان از مشارکت یک یا چند نفر دیگر به عنوان یاوران نمایشی و برای بازسازی مـشکل یکی از اعضاء گروه استـفاده کردکه طی آن یک بار A نقش خود و هـمکارش نقش فرد مقابل او را بازی می‌کنـد و در مرحلـه بـعـد هـمـکار نقش A و فرد درمانجو بـعـنوان فرد مقابل عـمـل می‌کند (تکنیک آئینه) .در این حالت با ایجاد تـعـارض شخصیتی درمانجو امکان پی بردن به راه حل‌های دیگری برای مشکلات از دیـد طرف مقابل فراهم خواهد شد . که مطمئناً در بهبود رفتار و مناسبات فرد با اطرافیان نقش بسزایی خواهدداشت.
منبع:درامامحله
گرد آورنده : تبیان زنجان
سلام،میشه بجای تئاتردرمانی تاریخچه ی تئاتروبذارید.